Chùa Ngòi, còn được biết đến với tên gọi Phúc Khê, là một ngôi chùa độc đáo với kiến trúc nghệ thuật tuyệt vời. Tên gọi này đã trở nên quen thuộc với người dân trong vùng. Phúc Khê mang đậm ý nghĩa về nguồn hạnh phúc, sự thịnh vượng và bình yên.
Lịch sử và Bảo tồn di tích
Theo lời trụ trì và các tài liệu ghi lại, chùa Ngòi đã tồn tại từ thời kỳ cổ xưa, được xây dựng vào thế kỷ 17 bởi hội Linh Cảm – hội của Nhiếp Chính Ỷ Lan đời Lý. Nhưng qua nhiều biến cố và thời gian, chùa đã bị tàn phá hoàn toàn do chiến tranh. Tuy nhiên, vào năm 1636, Hưng Công đã tái xây dựng hai tòa Thiêu hương và Tiền đường. Vào năm 1639, tòa Hậu đường được xây dựng lại, sử dụng vật liệu xây dựng từ gỗ tốt. Sau đó, năm 1989, Tam quan được xây dựng và năm 1990, khu nhà Tổ đường bắt đầu được xây dựng. Đến năm 1992, Điện thờ Mẫu và toàn bộ chùa được tu sửa lại như ban đầu.
Đặc biệt, từ khi có chính sách bảo tồn và phát huy di sản văn hóa, chùa Ngòi được xem là một trong những di tích văn hóa quan trọng, cần được bảo vệ cả vật thể và phi vật thể. Do đó, năm 1996, chùa tiếp tục được tu sửa với việc nâng cấp mái ở Hậu cung và 4 cột trụ chính ở tòa Tam bảo. Năm 2001, khuôn viên di tích dãy nhà Tổ đường và Tam quan tiếp tục được xây dựng lại. Năm 2006, Điện thờ Mẫu cũng được tu sửa lại. Hiện nay, chùa Ngòi đã trở thành một nơi thiền tôn nghiêm, thanh tịnh và thu hút nhiều Phật tử và du khách đến tham quan, chiêm bái.
Kiến trúc độc đáo và phong cảnh tuyệt đẹp
Chùa Ngòi nằm trên một khuôn viên rộng rãi, diện tích khoảng 2000m2, với một vị trí tuyệt đẹp nhìn ra dòng sông Nhuệ. Cảnh quan xung quanh chùa bao gồm nhiều cây xanh, không khí trong lành, yên tĩnh, tạo nên một phong cảnh thoáng đãng và êm đềm mà mỗi người khi đặt chân đến đây đều có thể cảm nhận được.
Về kiến trúc, chùa Ngòi được thiết kế theo lối kiến trúc truyền thống của miền Bắc. Tổng thể của ngôi chùa được bố trí chặt chẽ theo hình chữ U, bao gồm nhiều tòa nhà như Cổng tam quan, tòa tam bảo, hậu cung, nhà thờ tổ, thờ mẫu, nhà khách và các công trình kiến trúc khác. Tất cả được bố trí hài hòa trong không gian rộng rãi và thoáng đãng. Những cây xanh xung quanh chùa tạo bóng mát quanh năm, thêm vào đó tạo nên một không gian yên bình và tĩnh lặng.
Ngay từ lối vào, bạn sẽ thấy Tam quan chùa với kiến trúc hai tầng tám mái và đầu đao cong vút. Tầng trên có lan can được làm bằng gỗ chạm trổ tinh tế. Qua Tam quan là sân rộng được lát đá, bên phải và bên trái trước tiền đường là khuôn viên với nhiều cây xanh và ghế đá để du khách nghỉ ngơi khi tham quan chùa. Đi qua cổng chính, bạn sẽ thấy khu Lăng tháp Tổ với 5 ngọn tháp thờ các vị Tổ Sư. Vườn tháp này được xem như một tác phẩm kiến trúc đặc biệt, góp phần tôn vinh giá trị văn hóa Việt.
Tòa Tam Bảo của chùa được xây lại đầu năm 2008 với diện tích 300m2, gồm 5 gian và 2 dĩ kết nối với hậu cung. Kiến trúc tòa nhà đơn giản nhưng tinh tế với bộ khung bằng gỗ lim chắc chắn và nhiều chi tiết chạm khắc tinh xảo. Mái hiên xung quanh tạo điểm nhấn cho kiến trúc này. Nhà thờ Mẫu nằm đối diện với tòa Tam bảo, được bài trí rất linh thiêng. Trong Hậu cung, bạn cũng sẽ tìm thấy những tượng Phật độc đáo và quý hiếm, như bộ Tam thế nhỏ được tạo từ một khối đá, mang phong cách dân gian. Bên cạnh đó, chùa còn có bộ sưu tập di vật đa dạng và độc đáo, trong đó có những di vật nghệ thuật như hoành phi, cuốn thư sơn son thiếp vàng, chạm khắc hình tứ quí, tứ linh, bát hương và hai tấm bia cổ niên hiệu.
Bảo tồn và tôn vinh giá trị văn hóa
Chùa Ngòi là một công trình kiến trúc nghệ thuật độc đáo, cần được trân trọng và bảo tồn. Di tích này đã được Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch xếp hạng Di tích lịch sử từ năm 1989. Qua việc bảo tồn và phát huy giá trị văn hóa, chùa Ngòi đang góp phần tôn vinh những giá trị lịch sử và tín ngưỡng sâu sắc mà nó mang lại cho đời sống ngày nay.