Vườn Quốc gia Cúc Phương nằm trên lãnh thổ của ba tỉnh: Ninh Bình, Hòa Bình và Thanh Hóa, là vườn quốc gia đầu tiên và cũng là đơn vị bảo tồn thiên nhiên đầu tiên của Việt Nam. Với nhiều ưu điểm về cảnh quan tự nhiên, đa dạng sinh học, và giá trị văn hóa lịch sử phong phú, Cúc Phương đã lâu trở thành điểm đến lý tưởng cho những người đam mê khám phá thiên nhiên.
Vườn Quốc gia Cúc Phương nằm trải dài trên các khu vực của ba tỉnh: Ninh Bình, Hòa Bình, và Thanh Hóa, nổi tiếng là vườn quốc gia đầu tiên và cũng là nơi bảo tồn thiên nhiên đầu tiên tại Việt Nam. Đặc biệt, nơi này được biết đến với cảnh quan thiên nhiên đẹp mắt, đa dạng sinh học phong phú, và những giá trị văn hóa lịch sử độc đáo. Cúc Phương không chỉ là điểm đến lý tưởng cho những ai đam mê khám phá thiên nhiên mà còn là nơi thú vị để tìm hiểu về lịch sử và văn hóa của đất nước.
Với diện tích rộng lớn lên đến 22.408 ha, Vườn Quốc gia Cúc Phương đặc trưng bởi một môi trường rừng mưa nhiệt đới, xanh tươi quanh năm. Đây là nơi tập trung của 2.234 loài thực vật, chiếm tỷ lệ 17,27% trong tổng số loài thực vật tại Việt Nam.
Cúc Phương thực sự là một viên ngọc quý về môi trường sinh thái rừng, khiến cho du khách không chỉ cảm nhận được sự mở cửa và mát mẻ, mà còn được ngập trong sự yên bình và tĩnh lặng của rừng già. Đi sâu vào trong rừng, du khách sẽ trải qua trải nghiệm kỳ diệu khi bước vào một thế giới hoang sơ, nơi mà màu xanh tươi vẫn đọng mãi, với những cây thụ đại ngàn năm tuổi, cao từ 45m đến 75m. Không chỉ có những loài cây gỗ lớn, thuộc các tầng rừng khác nhau, Cúc Phương còn là nhà của nhiều loài không gian chung sống như tổ diều, phong lan và tầm gửi. Rừng nhiệt đới ở đây cũng là nơi sinh sống của những loài phong lan độc đáo, được mô tả như những nàng tiên thanh tú, làm đẹp thêm sắc màu cho cảnh sắc rừng già.
Hệ thống dây leo tại Cúc Phương mang đầy sự đa dạng và phong phú, chúng vươn dài từ cây này sang cây khác như những con trăn khổng lồ. Giống như tổ diều, các loài dây leo mềm yếu phải dựa vào cây chủ để sinh sống, cắm chân vào mảnh đất ẩm ướt, và quấn quanh cây để leo lên nhằm đón ánh sáng mặt trời.
Nếu thế giới thực vật ở Cúc Phương đã đủ đa dạng và phong phú, thì hệ động vật cũng không kém phần hấp dẫn. Thống kê cho thấy Cúc Phương có đến 135 loài thú, 336 loài chim, 122 loài bò sát và lưỡng cư, 66 loài cá và gần 2000 loài côn trùng. Trong số các loài thú, không ít loài được coi là quý hiếm như báo gấm, báo lửa, và gấu ngựa, cùng nhiều loài đặc hữu như sóc bụng đỏ. Đặc biệt, trong số các loài linh trưởng sinh sống trên núi đá vôi phổ biến, có những loài như khỉ mặt đỏ, khỉ vàng, vượn, và voọc. Chúng thường lang thang tìm kiếm thức ăn vào ban ngày và trú ngụ trong hang động vào buổi tối. Nổi bật trong số này là loài Voọc mông trắng, một loài động vật đẹp mắt và quý hiếm, chỉ tồn tại ở Cúc Phương và không nơi nào khác trên thế giới. Loài voọc này đã được chọn làm biểu tượng của Vườn Quốc Gia Cúc Phương, là một biểu tượng vô cùng quý giá của sự đa dạng sinh học và bảo tồn môi trường.
Cúc Phương là nơi cư trú của nhiều loài chim nhiệt đới, mang đa dạng về màu sắc, kích thước và tiếng hót. Trong tổng số 336 loài chim, có những loài quý hiếm như gà lôi trắng, chim gõ kiến đầu đỏ, chim phượng hoàng đất, và chim đuôi cụt bụng vằn. Sự hiện diện của chúng làm cho không gian tự nhiên ở Cúc Phương thêm phần phong phú và hấp dẫn.
Ngoài ra, thế giới côn trùng tại Cúc Phương cũng rất đa dạng và phong phú. Đối mặt với những mối đe dọa, các loài côn trùng nhỏ bé và yếu đuối thường tìm cách ẩn mình để tránh khỏi nguy hiểm. Một số loài côn trùng thậm chí có khả năng tàng hình, như loài bọ lá có hình dạng giống như chiếc lá tươi, khiến cho chúng trở nên khó nhận biết khi ẩn mình trong bãi cỏ. Cũng không kém phần đặc biệt, loài bọ que có hình dạng giống như cành cây nhỏ, khẳng định sự ngộ nghĩnh và tài năng của tạo hoá.
Khi mùa bướm nở, rừng già như được làm mới, bởi sự xuất hiện lấp lánh của hàng nghìn bướm, mang theo vẻ đẹp đa dạng về màu sắc và hình dáng. Sự phong phú của loài bướm tạo ra một bức tranh tuyệt vời và kỳ diệu, làm cho Cúc Phương trở thành điểm đến lý tưởng của nhiều du khách trong mùa nghỉ hè.
Cúc Phương, với địa hình đặc trưng là nửa che phủ bởi dãy núi Catxtơ, sở hữu nhiều hang động đẹp mắt với những cái tên lôi cuốn như Động Sơn Cung, Động Vui Xuân, và Động Phò Mã Dáng. Đặc biệt, một số hang động ở đây còn chứa đựng những di tích khảo cổ có giá trị, được các nhà khoa học coi là một trong những kho báu quan trọng để khám phá lịch sử của Việt Nam và Đông Nam Á. Các di tích này vẫn còn tồn tại tại các địa điểm như Động Người Xưa và Hang Con Moong, làm cho Cúc Phương trở thành điểm đến hấp dẫn không chỉ với khách du lịch mà còn với những nhà nghiên cứu và người yêu thích lịch sử.
Ngoài những trải nghiệm thiên nhiên tuyệt vời, du khách khi đến Cúc Phương còn có cơ hội thăm các công trình nghiên cứu và những thành tựu của các dự án bảo tồn đang được triển khai tại Vườn Quốc Gia Cúc Phương. Đây không chỉ là những tài nguyên du lịch mang giá trị khoa học mà còn là cơ hội tuyệt vời để tăng cường ý thức bảo tồn thiên nhiên và môi trường. Các cơ sở như Trung Tâm Du Khách, Trung Tâm Cứu Hộ Thú Linh Trưởng, và Vườn Thực Vật đều đóng vai trò quan trọng trong việc giáo dục cũng như nghiên cứu về sự đa dạng sinh học và bảo tồn môi trường.
Vườn quốc gia Cúc Phương đã đạt danh hiệu “Vườn Quốc gia hàng đầu Châu Á” liên tục trong 5 năm (từ 2019 đến 2023), điều này là nguồn cảm hứng lớn cho ngành du lịch Ninh Bình, góp phần tạo ra các sản phẩm du lịch sinh thái độc đáo, đa dạng cho tỉnh. Với cảnh quan thiên nhiên hùng vĩ và sự phong phú về sinh vật, Cúc Phương thực sự là điểm đến tuyệt vời cho những ai yêu thích khám phá thiên nhiên và trân trọng các giá trị văn hóa. Đến và trải nghiệm ngay để cảm nhận sự huyền bí và tinh túy của nơi này!
