Trong cuộc kháng chiến chống Mỹ, không chỉ các chàng trai mà còn có nhiều thiếu nữ dũng cảm mạo hiểm đến tuyến lửa để cùng những chiến sĩ khác cứu nước. Những cô gái này đã xẻ núi, phát cây và mở đường cho xe quân sự đi vào tiền tuyến. Những hố bom địch đã bị những bàn tay mảnh mai của những con gái nhỏ mở ra, để cho con đường len lỏi vượt qua. Họ chính là những cô thành niên xung phong, những cô gái mở đường mà nhạc sĩ Xuân Giao đã ca ngợi trong bài hát cùng tên.
Bài hát bắt đầu với cảnh tượng: “Đi dưới trời khuya sao đêm lấp lánh, tiếng hát ai vang động cây rừng? Phải chăng em, cô gái mở đường? Không thấy mặt người chỉ nghe tiếng hát…”. Đó là lời của một chiến sĩ đang hành quân trong đêm tối, trong rừng Trường Sơn chỉ có ánh sao lấp lánh soi sáng con đường. Trong khoảnh khắc ấy, giọng hát trong trẻo của một cô gái vang lên, làm “rung động cây rừng”. Đúng vậy, đó là em – cô gái mở đường! Dù không nhìn thấy mặt, anh vẫn nghe thấy giọng em trong trẻo, giúp anh xua tan mọi mệt mỏi…
Chiến tranh đã kết thúc, có người còn sống, có người đã ngã xuống trên chiến trường như những cô gái Ngã ba Đồng Lộc. Có người đã để lại một phần thân thể trên chiến trường, có người mang trong mình nỗi đau da cam… Và tuổi xuân đã qua đi mãi mãi…
Bài hát này được sáng tác vào năm 1966. Gần 50 năm trôi qua, nhưng mỗi khi nghe giai điệu của “Cô gái mở đường” cùng với “Bài ca Trường Sơn” của Trần Chung, “Bài ca bên cánh võng” của Nguyên Nhung, “Chào em cô gái Lam Hồng” của Ánh Dương, “Đường tôi đi dài theo đất nước” của Vũ Trọng Hối… chắc hẳn mỗi chúng ta lại cảm nhận sự tự hào.
Đặc biệt, khi “Cô gái mở đường” vang lên, trước những ngôi mộ của những nữ liệt sĩ thanh niên xung phong, nó như một nén tâm nhang ca ngợi công lao của những người phụ nữ dũng cảm. Bài ca này khi vang lên trong cuộc sống hàng ngày vẫn là một bản anh hùng ca về những con người can đảm. Lực lượng Thanh niên xung phong luôn tự hào rằng, cuộc kháng chiến chống Mỹ cứu nước của dân tộc đã đạt được thắng lợi toàn diện, nhờ vào sự đóng góp không nhỏ của những cô gái mở đường năm xưa…
Nguyễn Thị Diệp
